1- دانشگاه زابل
2- مرکز تحقیقات علوم دامی، کرج
3- مرکز تحقیقات ایلام
2- مرکز تحقیقات علوم دامی، کرج
3- مرکز تحقیقات ایلام
چکیده: (372 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: هدف اصلی از صنعت دامپروری به‌عنوان سیستمی تولیدی-اقتصادی، افزایش راندمان و سود است؛ بنابراین، در طراحی برنامه بهبود ژنتیکی حیوانات اهلی باید به شناسایی سیستم تولید و عوامل مؤثر بر افزایش عملکرد آن و نیز میزان سود سیستم یعنی میزان درآمدها و هزینهها توجه شود. یک مسئله مهم در یک برنامه اصلاح نژادی اتخاذ تصمیم در مورد افرادی است که در مجموع بزرگترین ارزش زیستی اقتصادی را به نسل بعد منتقل مینمایند. ضریب اقتصادی یک صفت تعیین کننده اهمیت آن صفت در تصمیمگیری انتخاب است. با توجه به اهمیت این موضوع برآورد ضرایب اقتصادی صفات مهم در گوسفند لری بختیاری نقش مهمی در تعیین اهداف اصلاح نژادی این دام خواهد داشت. روشهای مختلف جهت تعیین ضرایب اقتصادی از جمله روشهای تابع سود و مدلهای زیست اقتصادی در نظر گرفته شده است که در این میان مدلهای زیست اقتصادی به دلیل دقت و انعطافپذیری بالاتر کاربرد بیشتری در برآورد ارزشهای اقتصادی دارند. با توجه به اینکه بیشترین جمعیت گوسفند در سیستمهای روستایی پرورش مییابند مطالعاتی که بتواند اهداف اصلاحی و شاخص انتخاب گوسفندان را در شرایط پرورش روستایی تعیین کند مهم و تعیینکننده میباشد. هدف از این مطالعه شناسایی منابع هزینه و درآمد و تعیین ضرایب اقتصادی و اهداف اصلاحی گوسفند لری بختیاری در شرایط پرورش روستایی این نژاد میباشد.
مواد و روشها: در این مطالعه پارامترهای صفات تولیدی، تولیدمثلی، مدیریتی و اقتصادی حاصل از رکوردگیری 4 گله با 979 راس میش مولد از مناطق ناغان و علیآباد استان چهارمحال بختیاری تحت سیستم روستایی در طول یک چرخه تولید سالانه (ابتدای شهریور 1401 تا ابتدای شهریور 1402) مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور بررسی این پارامترها ابتدا گله های هدف شناسایی و سپس جلسات توجیهی با دامداران مربوطه برگزار و پس از آن رکوردگیری و جمع آوری اطلاعات از گله های تحت بررسی انجام گرفت. برای انجام رکوردگیری و جمع آوری اطلاعات گله های هدف بر اساس گروه سنی به 7 گروه مختلف تقسیم شدند. در ادامه درآمدهای سیستم که از فروش بره های مازاد، فروش میش و قوچ حذفی، فروش شیر و پشم حاصل شده بود و همچنین هزینه های سیستم شامل دو بخش هزینه های ثابت و هزینه های مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت و سپس برای هر گروه سنی به طور جداگانه برآورد شد. هزینه های مدیریتی مشتمل بر هزینه های کارگری، هزینه های بهداشتی و هزینه های نگهداری بودند. پس از برآورد هزینه و درآمدها برای هر گروه سنی، معادله درآمد و هزینه به ازای هر راس میش در سال تشکیل و سود سالانه گله برآورد شد همچنین برای محاسبه ارزش اقتصادی صفات سطح هر صفت به اندازه یک واحد افزایش داده شد، در حالی که سایر صفات در حد میانگین ثابت نگه داشته شدند و اختلاف سود حاصل در حالت پایه و سود حاصل از افزایش یک واحد در صفت به عنوان ضریب اقتصادی مطلق صفات محاسبه شد. جهت مطالعه آزمون حساسیّت در برآورد ارزشهای اقتصادی صفات اثرات افزایش و کاهش 20 درصدی تغییر در قیمت فروش هر کیلو بره زنده شش ماهه، قیمت هر کیلوگرم پشم و هزینه تمام شده هر کیلوگرم میش محاسبه شد و در آخر براساس ارزش اقتصادی صفات، اهدف اصلاح نژاد به صورت تابعی خطی از صفات با اهمیت اقتصادی تعیین شد.
یافتهها: طبق نتایج این تحقیقات بیشترین سهم درآمدی (08/91 درصد) مربوط به وزن فروش برهها بود و پس از آن بیشترین سهم درآمدی مربوط به تولید شیر بود و میزان درآمد حاصله از پشم ناچیز بود. همچنین نتایج نشان داد بیشترین هزینه (84/78 درصد) مربوط به هزینههای تغذیه و پس از ان به ترتیب هزینه پرسنلی، نگهداری و بهداشتی به ترتیب بیشترین سهم هزینهها را دارد. کمترین هزینهای که دامدار متحمل شد مربوط به هزینههای ثابت بود. ضرایب اقتصادی مطلق برای صفات زندهمانی میش، میزان آبستنی، دفعات زایش، تعداد بره در هر زایمان، زندهمانی تا شیرگیری، وزن فروش بره، شیر و پشم تولیدی به ترتیب برابر با 23/592078، 75/675665، 72/470750، 92/584396 ، 16/686031، 22/1305807، 35/115677- و 12500 ریال به دست آمد. دامنه ضرایب اقتصادی نسبی به وزن پشم بر اساس گرایش حداکثر سود بین 46/18- تا 46/104 به ترتیب برای صفات وزن میش و وزن شش ماهگی بره بود. رتبهبندی صفات در هر سه گرایش درامد به هزینه ، هزینه به درآمد و گرایش حداکثر سود نتایج یکسانی نشان داد به طوری که در هر سه گرایش بیشترین ضریب اقتصادی به ترتیب مربوط به صفت وزن شش ماهگی (وزن فروش برهها) و زندهمانی برهها تا شیرگیری بود. نتایج مطالعه آزمون حساسیت ارزش اقتصادی صفات مورد بررسی، بیشترین حساسیت را نسبت به تغییر قیمت بره نشان داد و نسبت به تغییر قیمت پشم و هزینه هر کیلو میش این میزان حساسیت پایین بود.
نتیجه گیری: بر اساس ضرایب اقتصادی برآورد شده اهداف اصلاحی در گوسفند لری بختیاری به ترتیب شامل وزن شش ماهگی (وزن فروش بره)، زندهمانی تا شیرگیری، میزان آبستنی، زندهمانی میش، تعداد بره در هر زایمان، دفعات زایش، تولید پشم، وزن قوچ، وزن ماده جایگزین، تولید شیر و وزن میش میباشند که نشان دهنده میزان اهمیت و تاثیر این صفات در سودآوری سیستم میباشد.
مقدمه و هدف: هدف اصلی از صنعت دامپروری به‌عنوان سیستمی تولیدی-اقتصادی، افزایش راندمان و سود است؛ بنابراین، در طراحی برنامه بهبود ژنتیکی حیوانات اهلی باید به شناسایی سیستم تولید و عوامل مؤثر بر افزایش عملکرد آن و نیز میزان سود سیستم یعنی میزان درآمدها و هزینهها توجه شود. یک مسئله مهم در یک برنامه اصلاح نژادی اتخاذ تصمیم در مورد افرادی است که در مجموع بزرگترین ارزش زیستی اقتصادی را به نسل بعد منتقل مینمایند. ضریب اقتصادی یک صفت تعیین کننده اهمیت آن صفت در تصمیمگیری انتخاب است. با توجه به اهمیت این موضوع برآورد ضرایب اقتصادی صفات مهم در گوسفند لری بختیاری نقش مهمی در تعیین اهداف اصلاح نژادی این دام خواهد داشت. روشهای مختلف جهت تعیین ضرایب اقتصادی از جمله روشهای تابع سود و مدلهای زیست اقتصادی در نظر گرفته شده است که در این میان مدلهای زیست اقتصادی به دلیل دقت و انعطافپذیری بالاتر کاربرد بیشتری در برآورد ارزشهای اقتصادی دارند. با توجه به اینکه بیشترین جمعیت گوسفند در سیستمهای روستایی پرورش مییابند مطالعاتی که بتواند اهداف اصلاحی و شاخص انتخاب گوسفندان را در شرایط پرورش روستایی تعیین کند مهم و تعیینکننده میباشد. هدف از این مطالعه شناسایی منابع هزینه و درآمد و تعیین ضرایب اقتصادی و اهداف اصلاحی گوسفند لری بختیاری در شرایط پرورش روستایی این نژاد میباشد.
مواد و روشها: در این مطالعه پارامترهای صفات تولیدی، تولیدمثلی، مدیریتی و اقتصادی حاصل از رکوردگیری 4 گله با 979 راس میش مولد از مناطق ناغان و علیآباد استان چهارمحال بختیاری تحت سیستم روستایی در طول یک چرخه تولید سالانه (ابتدای شهریور 1401 تا ابتدای شهریور 1402) مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور بررسی این پارامترها ابتدا گله های هدف شناسایی و سپس جلسات توجیهی با دامداران مربوطه برگزار و پس از آن رکوردگیری و جمع آوری اطلاعات از گله های تحت بررسی انجام گرفت. برای انجام رکوردگیری و جمع آوری اطلاعات گله های هدف بر اساس گروه سنی به 7 گروه مختلف تقسیم شدند. در ادامه درآمدهای سیستم که از فروش بره های مازاد، فروش میش و قوچ حذفی، فروش شیر و پشم حاصل شده بود و همچنین هزینه های سیستم شامل دو بخش هزینه های ثابت و هزینه های مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت و سپس برای هر گروه سنی به طور جداگانه برآورد شد. هزینه های مدیریتی مشتمل بر هزینه های کارگری، هزینه های بهداشتی و هزینه های نگهداری بودند. پس از برآورد هزینه و درآمدها برای هر گروه سنی، معادله درآمد و هزینه به ازای هر راس میش در سال تشکیل و سود سالانه گله برآورد شد همچنین برای محاسبه ارزش اقتصادی صفات سطح هر صفت به اندازه یک واحد افزایش داده شد، در حالی که سایر صفات در حد میانگین ثابت نگه داشته شدند و اختلاف سود حاصل در حالت پایه و سود حاصل از افزایش یک واحد در صفت به عنوان ضریب اقتصادی مطلق صفات محاسبه شد. جهت مطالعه آزمون حساسیّت در برآورد ارزشهای اقتصادی صفات اثرات افزایش و کاهش 20 درصدی تغییر در قیمت فروش هر کیلو بره زنده شش ماهه، قیمت هر کیلوگرم پشم و هزینه تمام شده هر کیلوگرم میش محاسبه شد و در آخر براساس ارزش اقتصادی صفات، اهدف اصلاح نژاد به صورت تابعی خطی از صفات با اهمیت اقتصادی تعیین شد.
یافتهها: طبق نتایج این تحقیقات بیشترین سهم درآمدی (08/91 درصد) مربوط به وزن فروش برهها بود و پس از آن بیشترین سهم درآمدی مربوط به تولید شیر بود و میزان درآمد حاصله از پشم ناچیز بود. همچنین نتایج نشان داد بیشترین هزینه (84/78 درصد) مربوط به هزینههای تغذیه و پس از ان به ترتیب هزینه پرسنلی، نگهداری و بهداشتی به ترتیب بیشترین سهم هزینهها را دارد. کمترین هزینهای که دامدار متحمل شد مربوط به هزینههای ثابت بود. ضرایب اقتصادی مطلق برای صفات زندهمانی میش، میزان آبستنی، دفعات زایش، تعداد بره در هر زایمان، زندهمانی تا شیرگیری، وزن فروش بره، شیر و پشم تولیدی به ترتیب برابر با 23/592078، 75/675665، 72/470750، 92/584396 ، 16/686031، 22/1305807، 35/115677- و 12500 ریال به دست آمد. دامنه ضرایب اقتصادی نسبی به وزن پشم بر اساس گرایش حداکثر سود بین 46/18- تا 46/104 به ترتیب برای صفات وزن میش و وزن شش ماهگی بره بود. رتبهبندی صفات در هر سه گرایش درامد به هزینه ، هزینه به درآمد و گرایش حداکثر سود نتایج یکسانی نشان داد به طوری که در هر سه گرایش بیشترین ضریب اقتصادی به ترتیب مربوط به صفت وزن شش ماهگی (وزن فروش برهها) و زندهمانی برهها تا شیرگیری بود. نتایج مطالعه آزمون حساسیت ارزش اقتصادی صفات مورد بررسی، بیشترین حساسیت را نسبت به تغییر قیمت بره نشان داد و نسبت به تغییر قیمت پشم و هزینه هر کیلو میش این میزان حساسیت پایین بود.
نتیجه گیری: بر اساس ضرایب اقتصادی برآورد شده اهداف اصلاحی در گوسفند لری بختیاری به ترتیب شامل وزن شش ماهگی (وزن فروش بره)، زندهمانی تا شیرگیری، میزان آبستنی، زندهمانی میش، تعداد بره در هر زایمان، دفعات زایش، تولید پشم، وزن قوچ، وزن ماده جایگزین، تولید شیر و وزن میش میباشند که نشان دهنده میزان اهمیت و تاثیر این صفات در سودآوری سیستم میباشد.
واژه‌های کلیدی: واژه های کلیدی: ارزشهای اقتصادی، سودآوری سیستم، اهداف اصلاحی، مدل زیست- اقتصادی، آزمون حساسیت
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
