1- دانشجوی دکتری ، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
3- دانشیار،گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
3- دانشیار،گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده: (21 مشاهده)
مقدمه و هدف: تنش گرمایی یکی از چالش‌های مهم در صنعت دامپروری کشور به ویژه پرورش گوسفند است، افزایش بیش از حد دمای بدن در چنین شرایطی با کاهش مصرف خوراک و ابقاء انرژی همراه شده و درنتیجه تولید دام افت می‌کند، دوره پرواربندی طولانی‌تر شده و خوراک مصرف شده جهت افزایش وزن، صرف مقابله با تنش گرمایی می‌گردد و در نتیجه زیان‌های اقتصادی قابل توجهی تحمیل می‌شود. از این روی، انتخاب راهکارهای مدیریتی و تغذیه‌ای کارآمد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تحقیقات نشان داده است که تغییر سطوح اختلاف کاتیون - آنیون جیره (DCAD) در شرایط تنش گرمایی می‌تواند از طریق افزایش الکترولیت‌های جیره و تغییر تعادل اسید - باز خون، باعث جبران دفع زیاد مواد معدنی و کاهش مصرف خوراک شده و آثار منفی تنش حرارتی را کاهش دهد. از طرفی، از آنجایی که روز به روز قیمت خوراک مصرفی دام افزایش می‌یابد، اضافه کردن مواد مغذی که قیمت پایین دارند و چالش‌های ناشی از تنش گرمایی را هموار می‌سازند، می‌تواند گزینه مناسبی برای دستیابی به بازده حاصل از مصرف خوراک معمول در شرایط نرمال باشد. بنابراین، بررسی اثرات تغییر سطوح اختلاف کاتیون - آنیون جیره بر دام ضمن ارائه دید مناسب برای پرورش‌دهندگان، راهکارهای مناسبی را در اختیار کارشناسان حوزه طراحی جیره قرار می‌دهد. در این راستا، این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف اختلاف کاتیون - آنیون جیره بر فراسنجه‌های قابلیت هضم مواد آلی، فراسنجه‌های خون و تخمیر شکمبه در قوچ‌های زندی نر تحت تنش گرمایی انجام شد.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی هدف پژوهش حاضر، 40 رأس بره نر زندی با میانگین وزن ۳۹ کیلوگرم به طور تصادفی در پنج گروه تیمار، هر کدام با ۸ تکرار، اختصاص داده شدند. جیره‌ها برای سطوح مختلف DCAD (۱۵۰، ۳۰۰، ۴۵۰، ۶۰۰ و ۷۵۰ میلی‌اکی والان بر کیلوگرم ماده خشک) طراحی گردیدند. دوره آزمایش پس از یک دوره تطبیق ۲۱ روزه، ۱۰۰ روز طول کشید. برای تعیین ترکیب شیمیایی جیره، نمونه‌های روزانه از جیره جمع‌آوری و بر اساس دستورالعمل‌های AOAC بررسی گردید. سطوح سدیم، پتاسیم و کلر با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری و مصرف روزانه ماده خشک با در نظر گرفتن باقیمانده اندازه‌گیری و محاسبه شدند. فراسنجه‌های خونی با استفاده از روش‌های AOAC اندازه‌گیری گردیدند.اسمولالیته مایع شکمبه با استفاده از اسمومتر اندازه‌گیری گردید و اسیدهای چرب فرار مطابق با دستورالعمل‌ها آنالیز شدند. همچنین، سطوح N- آمونیاک با استفاده از آنالیز سالیسیلات - هیپوکلریت تعیین شد. شاخص دمایی- رطوبتی برای بررسی تنش گرمایی مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری نیز با استفاده از نرم‌افزار SAS نسخه 4/9 با بهره‌گیری از روش GLM صورت پذیرفت و برای مقایسه‌های میانگین پس از آزمون روش حداقل تفاوت معنی دار (LSD) به کار گفته شد.
یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان داد، در طول دوره آزمایش شاخص دمایی- رطوبتی به طور مستمر بالای 75 بود و وجود تنش گرمایی را تاکید می‌نمود. دمای رکتال گروه کنترل با دیگر گروه‌ها تفاوت قابل توجهی نداشتند. تفاوت آماری معنی‌داری بین تیمارهای حاوی سطوح مختلف DCAD از نظر مصرف ماده خشک، دریافت مواد مغذی و قابلیت هضم ظاهری وجود دارد (05/0P<)؛ به طوری که، مصرف ماده خشک، قابلیت هضم پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک در گروه کنترل به طور قابل توجهی پایین‌تر از بقیه تیمارها است (05/0P<). علاوه بر این،pH شکمبه نیز در گروه کنترل به طور قابل توجهی کمتر از بقیه تیمارها بود (05/0P<). با این حال، فراسنجه‌های تخمیر شکمبه شامل اسید بوتیریک، ظرفیت بافر، اسید استیک، اسید پروپیونیک، مجموع ترکیبی اسید استیک و اسید پروپیونیک و نسبت اسید استیک به اسید پروپیونیک تحت تأثیر سطوح مختلف اختلاف کاتیون - آنیون جیره قرار نگرفتند (05/0<P). فراسنجه‌های قند خون، اختلاف قابل توجهی (05/0P<) را در تیمارهای مختلف نشان دادند، به طوری که گروه کنترل بیشترین میزان سطح قند خون را داشت. در مقابل، در سایر نشانگرهای خون از جمله پتاسیم، منیزیم، کلر، بالانس نیتروژن و فسفات اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (05/0<P). بیشترین میزان کلسیم و سدیم در گروه کنترل مشاهده شد، همچنین بالاترین سطح کلسترول مربوط به گروه پنجم با بیشترین سطح DCAD بود (05/0P<).
نتیجه‌گیری: به طور کلی، یافته‌ها نشان دادند که دستکاری سطح اختلاف کاتیون - آنیون جیره تأثیر قابل توجهی برpH شکمبه داشت ولی اثرات آماری معنی‌داری بر غلظت اسیدهای چرب فرار و در نتیجه تخمیر شکمبه نداشت. با این حال، به لحاظ عددی گروه کنترل بالاترین سطوح آمونیاک و کل اسیدهای چرب فرار را نشان داد. کاهش مشاهده‌شده در غلظت آمونیاک با افزایش سطح DCAD، باعث افزایش اسیدیته شکمبه شده و این امر محیط مطلوبی برای سنتز بیشتر اسیدهای چرب فرار ایجاد می‌کند؛ از این روی، این سطوح در گروه کنترل کمتر هستند. وجود رابطه مستقیم بین مصرف ماده خشک، قابلیت هضم پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک و افزایش سطح DCAD، نشان می‌دهد بره‌ها در شرایط تنش گرمایی می‌توانند قابلیت هضم ظاهری و عملکرد خود را با افزایش مصرف سطح اختلاف کاتیون - آنیون جیره حفظ کنند. در کل، از آنجایی‌که اکثر فراسنجه های مختلف مورد مطالعه و متابولیت‌های بیوشیمیایی خون بره‌ها تغییر معنی‌داری نداشته و در محدوده نرمال قرار داشته است می‌تواند دلیل سازگاری نسبی گوسفندان بومی با شرایط تنش گرمایی باشد. از طرف دیگر بالا بردن سطح کاتیون-آنیون جیره تا حدودی مشکلات ناشی از تنش گرمایی را مرتفع نموده است.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی هدف پژوهش حاضر، 40 رأس بره نر زندی با میانگین وزن ۳۹ کیلوگرم به طور تصادفی در پنج گروه تیمار، هر کدام با ۸ تکرار، اختصاص داده شدند. جیره‌ها برای سطوح مختلف DCAD (۱۵۰، ۳۰۰، ۴۵۰، ۶۰۰ و ۷۵۰ میلی‌اکی والان بر کیلوگرم ماده خشک) طراحی گردیدند. دوره آزمایش پس از یک دوره تطبیق ۲۱ روزه، ۱۰۰ روز طول کشید. برای تعیین ترکیب شیمیایی جیره، نمونه‌های روزانه از جیره جمع‌آوری و بر اساس دستورالعمل‌های AOAC بررسی گردید. سطوح سدیم، پتاسیم و کلر با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری و مصرف روزانه ماده خشک با در نظر گرفتن باقیمانده اندازه‌گیری و محاسبه شدند. فراسنجه‌های خونی با استفاده از روش‌های AOAC اندازه‌گیری گردیدند.اسمولالیته مایع شکمبه با استفاده از اسمومتر اندازه‌گیری گردید و اسیدهای چرب فرار مطابق با دستورالعمل‌ها آنالیز شدند. همچنین، سطوح N- آمونیاک با استفاده از آنالیز سالیسیلات - هیپوکلریت تعیین شد. شاخص دمایی- رطوبتی برای بررسی تنش گرمایی مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری نیز با استفاده از نرم‌افزار SAS نسخه 4/9 با بهره‌گیری از روش GLM صورت پذیرفت و برای مقایسه‌های میانگین پس از آزمون روش حداقل تفاوت معنی دار (LSD) به کار گفته شد.
یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه نشان داد، در طول دوره آزمایش شاخص دمایی- رطوبتی به طور مستمر بالای 75 بود و وجود تنش گرمایی را تاکید می‌نمود. دمای رکتال گروه کنترل با دیگر گروه‌ها تفاوت قابل توجهی نداشتند. تفاوت آماری معنی‌داری بین تیمارهای حاوی سطوح مختلف DCAD از نظر مصرف ماده خشک، دریافت مواد مغذی و قابلیت هضم ظاهری وجود دارد (05/0P<)؛ به طوری که، مصرف ماده خشک، قابلیت هضم پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک در گروه کنترل به طور قابل توجهی پایین‌تر از بقیه تیمارها است (05/0P<). علاوه بر این،pH شکمبه نیز در گروه کنترل به طور قابل توجهی کمتر از بقیه تیمارها بود (05/0P<). با این حال، فراسنجه‌های تخمیر شکمبه شامل اسید بوتیریک، ظرفیت بافر، اسید استیک، اسید پروپیونیک، مجموع ترکیبی اسید استیک و اسید پروپیونیک و نسبت اسید استیک به اسید پروپیونیک تحت تأثیر سطوح مختلف اختلاف کاتیون - آنیون جیره قرار نگرفتند (05/0<P). فراسنجه‌های قند خون، اختلاف قابل توجهی (05/0P<) را در تیمارهای مختلف نشان دادند، به طوری که گروه کنترل بیشترین میزان سطح قند خون را داشت. در مقابل، در سایر نشانگرهای خون از جمله پتاسیم، منیزیم، کلر، بالانس نیتروژن و فسفات اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (05/0<P). بیشترین میزان کلسیم و سدیم در گروه کنترل مشاهده شد، همچنین بالاترین سطح کلسترول مربوط به گروه پنجم با بیشترین سطح DCAD بود (05/0P<).
نتیجه‌گیری: به طور کلی، یافته‌ها نشان دادند که دستکاری سطح اختلاف کاتیون - آنیون جیره تأثیر قابل توجهی برpH شکمبه داشت ولی اثرات آماری معنی‌داری بر غلظت اسیدهای چرب فرار و در نتیجه تخمیر شکمبه نداشت. با این حال، به لحاظ عددی گروه کنترل بالاترین سطوح آمونیاک و کل اسیدهای چرب فرار را نشان داد. کاهش مشاهده‌شده در غلظت آمونیاک با افزایش سطح DCAD، باعث افزایش اسیدیته شکمبه شده و این امر محیط مطلوبی برای سنتز بیشتر اسیدهای چرب فرار ایجاد می‌کند؛ از این روی، این سطوح در گروه کنترل کمتر هستند. وجود رابطه مستقیم بین مصرف ماده خشک، قابلیت هضم پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک و افزایش سطح DCAD، نشان می‌دهد بره‌ها در شرایط تنش گرمایی می‌توانند قابلیت هضم ظاهری و عملکرد خود را با افزایش مصرف سطح اختلاف کاتیون - آنیون جیره حفظ کنند. در کل، از آنجایی‌که اکثر فراسنجه های مختلف مورد مطالعه و متابولیت‌های بیوشیمیایی خون بره‌ها تغییر معنی‌داری نداشته و در محدوده نرمال قرار داشته است می‌تواند دلیل سازگاری نسبی گوسفندان بومی با شرایط تنش گرمایی باشد. از طرف دیگر بالا بردن سطح کاتیون-آنیون جیره تا حدودی مشکلات ناشی از تنش گرمایی را مرتفع نموده است.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
