دوره 16، شماره 1 - ( بهار 1404 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 84-76 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Salehi S, Bahmani H R, Mafakheri S, Fazaeli H, Rahimi A. (2025). The Use of Potato Aerial Parts in the Diet of Fattening Male lambs as a Complete Feed Block. Res Anim Prod. 16(1), 76-84. doi:10.61186/rap.16.1.76
URL: http://rap.sanru.ac.ir/article-1-1455-fa.html
URL: http://rap.sanru.ac.ir/article-1-1455-fa.html
صالحی صالح، بهمنی حمید رضا، مفاخری شیوا، فضائلی حسن، رحیمی عطاله. استفاده از بخش‌های هوایی سیب زمینی در جیره بره‌های نر پرواری به‌صورت بلوک خوراک کامل پژوهشهاي توليدات دامي 1404; 16 (1) :84-76 10.61186/rap.16.1.76
صالح صالحی*1 
، حمید رضا بهمنی2، شیوا مفاخری2، حسن فضائلی3، عطاله رحیمی2
، حمید رضا بهمنی2، شیوا مفاخری2، حسن فضائلی3، عطاله رحیمی2
1- بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران،
2- بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران
3- مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
2- بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران
3- مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
چکیده: (433 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: پسماندهای کشاورزی به مقدار زیادی در تغذیه دام‌های اهلی و غیراهلی استفاده میشود. در سامانه‌های دامداری روستایی و در مناطقی‌که کشاورزی و دامپروری با همدیگر مرسوم است نقش پسماندهای کشاورزی برجسته‌تر است. در فصول خشک که علوفه تازه و کافی در دسترس نیست و همچنین در مناطقی‌که شرایط اقلیمی مناسب نبوده و کمبود خوراک دامی وجود دارد، به‌کارگیری پسماندهای کشاورزی می‌تواند قیمت خوراک را کاهش دهد و پایداری زیست‌محیطی را با استفاده از مواد خوراکی که به‌طور زیاد در دسترس هستند بهبود ببخشد. با توجه به رقابت انسان و دام بر سر بسیاری از مواد غذایی و محدودیت منابع پایه تولید و از طرف دیگر سطوح بالای پسماندهای بخش کشاورزی، استفاده بهینه از این پسماندها می‌تواند نقش چشم‌گیری در رونق دامپروری و کاهش قیمت خوراک دام و در نهایت افزایش تولیدات دامی داشته باشد. از طرف دیگر نمی‌توان بیشتر از سطح فعلی، زمین و آب بیشتری را برای تولید اقلام خوراک دامی اختصاص داد، لذا به‌کارگیری و بهره‌برداری از فرآورده‌های فرعی کشاورزی از ضروریات صنعت دامپروری است. با استفاده از پسماندهای کشاورزی محلی و قابل دسترس می‌توان جیره‌های ارزان‌تر و مقرون به‌صرفه تهیه نمود و این موضوع کمک زیادی را به جبران کمبود اقلام خوراکی و گذر از چالش‌های فعلی از جمله خشک‌سالی‌های اخیر می‌نماید. در بلوک‌های خوراک کامل اقلام خوراکی به‌صورت مخلوط در جیره استفاده میشود، بنابراین جیره خوش‌خوراک‌تر بوده و با این روش می‌توان خوراک‌های غیر متعارف را در جیره استفاده نمود و آن‌ها را به تغذیه دام رساند. هدف از انجام این مطالعه امکان جایگزینی بخش‌های‌هوایی سیب‌زمینی در بلوک‌های خوراک کامل بود.
مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌مدت 90 روز بر روی 24 رأس بره نر هفت ماهه نژاد کردی تیپ دشت و با میانگین وزن 1/09± 32/7 کیلوگرم در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و شش تکرار انجام شد. برای تهیه شاخ و برگ سیب‌زمینی، بعد از اینکه رشد فیزیولوژی غده سیب‌زمینی تمام شد (در شرایطی که برگ‌ها شروع به خرمایی شدن کردند) و از نظر زراعی غده قابل برداشت بود، قبل از اینکه غدۀ سیب زمینی برداشت شود، بخش علوفه‌ای سیب‌زمینی برداشت و به بیرون از مزرعه منتقل و در اطراف مزرعه هوادهی و خشک شد و با خرمن‌کوب به قطعات 3 تا 5 سانتی‌متری خرد شد و سپس در کارخانه تولید خوراک دام و طیور جیک‌دانه سنندج همراه با اجزاء دیگر جیره در نسبت‌های مختلف جهت تهیه تیمارهای آزمایشی به بلوک‌های خوراک کامل تبدیل شد. تیمارهای آزمایشی به‌ترتیب شامل جیره بدون شاخ و برگ سیب زمینی و جیره‌های حاوی 15، 25 و 35 درصد بخش‌های هوایی سیب زمینی بودند. ترکیبات شیمیایی نمونه‌ها و مواد مغذی اندازه‌گیری شده شامل میزان خاکستر، (ADF) Acid Detergent Fibre (NDF), Neutral Detergent Fibre ، پروتئین خام، چربی خام، انرژی خام، کلسیم و فسفر بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل میزان افزایش وزن روزانه، میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک بود. پس از اتمام آزمایش ارزیابی اقتصادی تیمارها بر اساس جیره‌های داده شده و عملکرد دام‌ها انجام شد. وزن دام‌ها پس از اعمال 12 ساعت گرسنگی قبل از دادن خوراک وعده صبح به‌صورت هر 15 روز یک‌بار اندازه‌گیری شد و سپس میزان افزایش وزن روزانه برآورد شد. پس‌مانده خوراک هر روز صبح قبل از دادن خوراک وعده بعدی جمع‌آوری و هر 15 روز یک‌بار وزن‌کشی شد. با کسر میزان خوراک داده شده از میزان پس‌مانده، ماده خشک مصرفی تعیین شد. ضریب تبدیل غذایی با تقسیم کردن میزان خوراک مصرفی بر میزان وزن زنده به‌دست آمد.
یافته‌ها: ترکیبات شیمیایی بخش‌های هوایی سیب‌زمینی شامل پروتئین خام، چربی خام، ADF ، NDF ، خاکستر، کلسیم و فسفر (درصد در ماده خشک) به ترتیب، 14/1، 2/14، 30، 40، 18، 3/2 و 0/11 و انرژی خام 3/58 مگاکالری در کیلوگرم به‌دست آمد. نتایج نشان داد میانگین افزایش وزن روزانه در تیمارهای اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 230، 250، 226 و 213 گرم بود. تیمار دوم اختلاف معنی‌داری با تیمارهای دیگر داشت و تفاوت تیمار اول و چهارم هم معنی‌دار بود (0.0001>P). در تیمار دوم آزمایش با وجود اینکه 15 درصد از جیره با شاخ و برگ سیب‌زمینی تأمین شده بود میزان افزایش وزن روزانه بیشتر از تیمار شاهد بود که از شاخ و برگ علوفه سیب‌زمینی استفاده نشده بود و می‌توان این‌گونه استنباط نمود که بلوک خوراک کامل نسبت به جیره به‌صورت مش برتری داشته است و بلوک کردن خوراک می‌تواند سبب افزایش خوش‌خوراکی و بهبود هضم در دام شود. میانگین ماده خشک مصرفی روزانه به‌ترتیب 1/81، 1/95، 1/81 و 1/98 کیلوگرم در روز بودکه تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند (0.0740<P) . میانگین ضریب تبدیل جیره‌های یک تا چهار به‌ترتیب 8/04، 7/91، 8/07 و 9/16 بود. تفاوت بین تیمار چهارم با سایر تیمارها معنی‌دار بود (0.001>P) و سطح 35 درصد شاخ و برگ سبب افزایش ضریب تبدیل شده بود. مقایسه اقتصادی جیره‌ها برای سود خالص حاصل از افزایش وزن روزانه نشان داد که با افزودن شاخ و برگ سیب‌زمینی به میزان 15، 25 و 35 درصد بلوک‌های خوراک کامل قیمت تمام شده جیره‌ها به‌ترتیب 6/35، 8/32 و 10/27 درصد پایین می‌آید.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان استنباط نمود استفاده از شاخ و برگ سیب‌زمینی در تهیه بلوک‌های کامل خوراک جهت تغذیه بره‌های نر پرواری کردی به میزان تا 25 درصد کل جیره مقرون به‌صرفه بوده و توصیه میشود.
مقدمه و هدف: پسماندهای کشاورزی به مقدار زیادی در تغذیه دام‌های اهلی و غیراهلی استفاده میشود. در سامانه‌های دامداری روستایی و در مناطقی‌که کشاورزی و دامپروری با همدیگر مرسوم است نقش پسماندهای کشاورزی برجسته‌تر است. در فصول خشک که علوفه تازه و کافی در دسترس نیست و همچنین در مناطقی‌که شرایط اقلیمی مناسب نبوده و کمبود خوراک دامی وجود دارد، به‌کارگیری پسماندهای کشاورزی می‌تواند قیمت خوراک را کاهش دهد و پایداری زیست‌محیطی را با استفاده از مواد خوراکی که به‌طور زیاد در دسترس هستند بهبود ببخشد. با توجه به رقابت انسان و دام بر سر بسیاری از مواد غذایی و محدودیت منابع پایه تولید و از طرف دیگر سطوح بالای پسماندهای بخش کشاورزی، استفاده بهینه از این پسماندها می‌تواند نقش چشم‌گیری در رونق دامپروری و کاهش قیمت خوراک دام و در نهایت افزایش تولیدات دامی داشته باشد. از طرف دیگر نمی‌توان بیشتر از سطح فعلی، زمین و آب بیشتری را برای تولید اقلام خوراک دامی اختصاص داد، لذا به‌کارگیری و بهره‌برداری از فرآورده‌های فرعی کشاورزی از ضروریات صنعت دامپروری است. با استفاده از پسماندهای کشاورزی محلی و قابل دسترس می‌توان جیره‌های ارزان‌تر و مقرون به‌صرفه تهیه نمود و این موضوع کمک زیادی را به جبران کمبود اقلام خوراکی و گذر از چالش‌های فعلی از جمله خشک‌سالی‌های اخیر می‌نماید. در بلوک‌های خوراک کامل اقلام خوراکی به‌صورت مخلوط در جیره استفاده میشود، بنابراین جیره خوش‌خوراک‌تر بوده و با این روش می‌توان خوراک‌های غیر متعارف را در جیره استفاده نمود و آن‌ها را به تغذیه دام رساند. هدف از انجام این مطالعه امکان جایگزینی بخش‌های‌هوایی سیب‌زمینی در بلوک‌های خوراک کامل بود.
مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌مدت 90 روز بر روی 24 رأس بره نر هفت ماهه نژاد کردی تیپ دشت و با میانگین وزن 1/09± 32/7 کیلوگرم در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و شش تکرار انجام شد. برای تهیه شاخ و برگ سیب‌زمینی، بعد از اینکه رشد فیزیولوژی غده سیب‌زمینی تمام شد (در شرایطی که برگ‌ها شروع به خرمایی شدن کردند) و از نظر زراعی غده قابل برداشت بود، قبل از اینکه غدۀ سیب زمینی برداشت شود، بخش علوفه‌ای سیب‌زمینی برداشت و به بیرون از مزرعه منتقل و در اطراف مزرعه هوادهی و خشک شد و با خرمن‌کوب به قطعات 3 تا 5 سانتی‌متری خرد شد و سپس در کارخانه تولید خوراک دام و طیور جیک‌دانه سنندج همراه با اجزاء دیگر جیره در نسبت‌های مختلف جهت تهیه تیمارهای آزمایشی به بلوک‌های خوراک کامل تبدیل شد. تیمارهای آزمایشی به‌ترتیب شامل جیره بدون شاخ و برگ سیب زمینی و جیره‌های حاوی 15، 25 و 35 درصد بخش‌های هوایی سیب زمینی بودند. ترکیبات شیمیایی نمونه‌ها و مواد مغذی اندازه‌گیری شده شامل میزان خاکستر، (ADF) Acid Detergent Fibre (NDF), Neutral Detergent Fibre ، پروتئین خام، چربی خام، انرژی خام، کلسیم و فسفر بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل میزان افزایش وزن روزانه، میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک بود. پس از اتمام آزمایش ارزیابی اقتصادی تیمارها بر اساس جیره‌های داده شده و عملکرد دام‌ها انجام شد. وزن دام‌ها پس از اعمال 12 ساعت گرسنگی قبل از دادن خوراک وعده صبح به‌صورت هر 15 روز یک‌بار اندازه‌گیری شد و سپس میزان افزایش وزن روزانه برآورد شد. پس‌مانده خوراک هر روز صبح قبل از دادن خوراک وعده بعدی جمع‌آوری و هر 15 روز یک‌بار وزن‌کشی شد. با کسر میزان خوراک داده شده از میزان پس‌مانده، ماده خشک مصرفی تعیین شد. ضریب تبدیل غذایی با تقسیم کردن میزان خوراک مصرفی بر میزان وزن زنده به‌دست آمد.
یافته‌ها: ترکیبات شیمیایی بخش‌های هوایی سیب‌زمینی شامل پروتئین خام، چربی خام، ADF ، NDF ، خاکستر، کلسیم و فسفر (درصد در ماده خشک) به ترتیب، 14/1، 2/14، 30، 40، 18، 3/2 و 0/11 و انرژی خام 3/58 مگاکالری در کیلوگرم به‌دست آمد. نتایج نشان داد میانگین افزایش وزن روزانه در تیمارهای اول، دوم، سوم و چهارم به ترتیب 230، 250، 226 و 213 گرم بود. تیمار دوم اختلاف معنی‌داری با تیمارهای دیگر داشت و تفاوت تیمار اول و چهارم هم معنی‌دار بود (0.0001>P). در تیمار دوم آزمایش با وجود اینکه 15 درصد از جیره با شاخ و برگ سیب‌زمینی تأمین شده بود میزان افزایش وزن روزانه بیشتر از تیمار شاهد بود که از شاخ و برگ علوفه سیب‌زمینی استفاده نشده بود و می‌توان این‌گونه استنباط نمود که بلوک خوراک کامل نسبت به جیره به‌صورت مش برتری داشته است و بلوک کردن خوراک می‌تواند سبب افزایش خوش‌خوراکی و بهبود هضم در دام شود. میانگین ماده خشک مصرفی روزانه به‌ترتیب 1/81، 1/95، 1/81 و 1/98 کیلوگرم در روز بودکه تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند (0.0740<P) . میانگین ضریب تبدیل جیره‌های یک تا چهار به‌ترتیب 8/04، 7/91، 8/07 و 9/16 بود. تفاوت بین تیمار چهارم با سایر تیمارها معنی‌دار بود (0.001>P) و سطح 35 درصد شاخ و برگ سبب افزایش ضریب تبدیل شده بود. مقایسه اقتصادی جیره‌ها برای سود خالص حاصل از افزایش وزن روزانه نشان داد که با افزودن شاخ و برگ سیب‌زمینی به میزان 15، 25 و 35 درصد بلوک‌های خوراک کامل قیمت تمام شده جیره‌ها به‌ترتیب 6/35، 8/32 و 10/27 درصد پایین می‌آید.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان استنباط نمود استفاده از شاخ و برگ سیب‌زمینی در تهیه بلوک‌های کامل خوراک جهت تغذیه بره‌های نر پرواری کردی به میزان تا 25 درصد کل جیره مقرون به‌صرفه بوده و توصیه میشود.
فهرست منابع
1. Agricultural statistics. (2023). Ministry of Agricultural Jihad, Center for Statistics, Information and Communication Technology, Crops. [In Persian]
2. AOAC. (1990). Official Methods of Analysis, Association of Official Analytical Chemists. 15th Ed. Gaithersburg. USA: AOAC Press.
3. AOAC. (2005). Official Method of Analysis, 15 ed. Association of Official Analytical Chemists, Arlington, USA.
4. Babaei, M., Ghoorchi, T., & Toghdory, A. (2024). Impact of Replacing Different Levels of Potato Waste Silage with Barley on Growth Performance, Digestibility, Rumen and Blood Parameters of Fattening Lambs. Research on Animal Production, 14(42), 51-61. [In Persian] [DOI:10.61186/rap.14.42.51]
5. Bagheri, M., Fazaeli, H., Talebi, M. A., & Zamani, F. (2015). Effect of diet physical form on fattening performance of Lori-Bakhtiari male lambs. Journal of Livestock Research, 4(1), 13-23.
6. Beigh, Y. A., Ganai, A. M., & Ahmad, H. A. (2017). Prospects of complete feed system in ruminant feeding: A review. Veterinary World, 10(4), 424-437. [DOI:10.14202/vetworld.2017.424-437]
7. Dixit, C. P., Bhuyan, D., Bhuyan, M., Ahmed, K., Haloi, S., Borpujari, D., Chakravarty, H., Ikpe, A.B., & Lyngdoh, M. N. (2020). Prevalence of various reproductive disorders in the foothills of Himalaya. Journal of Animal Research, 10(4), 635-640. [DOI:10.30954/2277-940X.04.2020.24]
8. Fakhrani, A., Ghoorchi, T., & Pashaei, S. (2023). Determining the Ruminal Degradability of Sunflower Head Residues and the Effect of its Different Levels on Digestibility, Blood Parameters and Chewing Activity of Fattening Afshari Lambs. Research on Animal Production, 14(41), 25-32. [In Persian] [DOI:10.61186/rap.14.41.25]
9. Faraji Nafchi, M., Ghodratnama, A., Moharreri, A., & Ghojak, D. (2004). Feeding of aerial parts of potato plant in fattening fruits during growing Lori Bakhtiari. Proceedings of the First Congress of Animal Sciences and Aquaculture of the country. Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran. [In Persian]
10. Fazaeli, H., & Safai, A. (2010). Digestibility and optional consumption of complete feed block in sheep feeding. Fourth Iranian Congress of Animal Sciences Faculty of Agriculture, University of Tehran. [In Persian]
11. Fazaeli, H. (2011). Investigating the effect of complete feed block containing sugarcane bagasse pith on fattening performance of male Holstein calves. Final report of research plan. Animal Science Research Institute of Iran, Iran, 35 pp. [In Persian]
12. Gholami, H., Fazaeli, H., Mirhadi, S.A., Rezayazdi, K., Rezaei, M., Zahedifar, M., Gerami, A., Teymournezhad, N., & Babaei, M. (2018). Nutrient Tables of Iranian Feedstuffs. Animal Science Research Institute, [In Persian]
13. Haloi, S., Bhuyan, R., Borah, L., & Saikia, B. N. (2021). Complete feed block as a mode of enhancing ruminant production: A review. Indian Journal Animal Health, 60(1), 10-15. [DOI:10.36062/ijah.60.1.2021.10-15]
14. Janjan, A. (2000). Use of diets containing different levels of leaves and stems of silage potato with molasses in feeding growing lambs. Natural Resources and Livestock Affairs Research Center of Hamadan Province.
15. Kamgar, K. (2010). Investigating the use of complete feed blocks on fattening performance of Kurdish sheep. Final report of research plan. Animal Science Research Institute of Iran, Iran, 33 pp. [In Persian]
16. Karangiya, V.K., Savsani, H.H., & Ribadiya, N.K. (2016). Use of densified complete feed blocks as ruminant feed for sustainable livestock production: A review. Agricultural Reviews, 37:141-147. [DOI:10.18805/ar.v37i2.10739]
17. Karami, M. (2017). Appropriate methods and proportions of using potato stems and leaves in animal feeding. Animal Science Research, Animal Science Research Institute of Iran, Iran, 1(1), 58-64 [In Persian]
18. Karimizadeh, E., Chaji, M., & Mohammadabadi, T. (2017). Effects of physical form of diet on nutrient digestibility, rumen fermentation, rumination, growth performance and protozoa population of finishing lambs. Animal Nutrition, 3(2), 139-144. [DOI:10.1016/j.aninu.2017.01.004]
19. Menke, K.H., L. Rabb, A. Saleweski, H. Steingass, D. Fritz., & W. Schinder. (1979). The estimation of the digestibility and metabolizable energy content of ruminant feedstuffs from the gas production when they are incubated with rumen liquor in vitro. Journal of Agricultural Science (Cambridge), 93, 217-222. [DOI:10.1017/S0021859600086305]
20. Moayer, A. (1995). Investigation of how to use potato stalks in animal feed (wet, dried and silage). Final report of research plan. Animal Science Research Institute of Iran, Iran, 32 pp. [In Persian]
21. Nagalakshmi, D., & Reddy, D. N. (2011). On farm performance of lambs and buffaloes fed expander extruder processed cotton stalks based complete diets. Indian Journal of Animal Nutrition, 28(3), 253-258.
22. Planning and Economic Deputy, Information and Communication Technology Center. (2023). Agricultural statistics of the agricultural year 2021-2022. |Ministry of agriculture jihad, Iran, 539 pp. [In Persian]
23. Raghuvansi, S.K.S., Prasad, R., Tripathi, M.K., Mishra, A.S., Chaturvedi, O.H., Misra, A.K., Saraswat, B.L., & Jakhmola, R.C. (2007). Effect of complete feed blocks or grazing and supplementation of lambs on performance, nutrient utilisation, rumen fermentation and rumen microbial enzymes. Animal, 1, 221-226. [DOI:10.1017/S1751731107284058]
24. Salehi S., Bahmani H.R., Ebn Abbasi R., & Vakake Khanian, S. (2010). Feeding the aerial parts of the potato plant in fattening growing lambs. Final report of research plan. Animal Science Research Institute of Iran, Iran, 24 pp. [In Persian]
25. Singh, A., Jha, S.K., and Panwar, J.S. (2005). Animal Feed Block Formation Technology. Agricultural Engineering Today, 29(3 and 4), 61-66.
26. Talebi, M. A., Miraei Ashtiani, S. R., Moradi Shahrbabak, M., & Nejati Javaromi, A. (2010). Economic Values of Reproduction, Growth and Carcass Composition Traits in Lori-Bakhtiari Sheep. Iranian Journal of Animal Science, 3(41), 210-203. [In Persian]
27. Van Soest, P. J. (1994). Nutritional Ecology of the Ruminant, Cornell university press. [DOI:10.7591/9781501732355]
28. Waling, I., Van Vark, W., Houba, V.J.G., & Van der Lee., J.J. (1989). Soil and Plant. Analysis, A Series of Syllabi, Part 7: Plant.
29. World Health Organization. (2022). The state of food security and nutrition in the world 2022: Repurposing food and agricultural policies to make healthy diets more affordable (Vol. 2022).. Food & Agriculture, Org.
30. Yang, K., Qing, Y., Yu, Q., Tang, X., Chen, G., Fang, R., & Liu, H. (2021). By-product feeds: Current understanding and future perspectives. Agriculture, 11(3), 207. [DOI:10.3390/agriculture11030207]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
