مریم سخن1 
، شیدا ورکوهی*1 ، علی حسین پیرای1
، شیدا ورکوهی*1 ، علی حسین پیرای1
1- دانشگاه رازی
چکیده: (329 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: به منظور توسعه برنامههای اصلاحی در پرورش طیور، داشتن فراسنجه های ژنتیکی قابل اعتماد برای صفات اقتصادی ضروری است. با این حال، فراسنجه های ژنتیکی تخمین زده شده در پژوهش ها با اندازه نمونه کوچک، با خطاهای استاندارد بزرگ همراه است. لذا، ترکیب تخمینهای حاصل از پژوهش ها مختلف برای افزایش قابلیت اطمینان فراسنجه های ژنتیکی توصیه میشود. فرا تحلیل یا متاآنالیز یک تحلیل آماری است که نتایج چندین مطالعه علمی متعدد را با هم ترکیب می‌کند. از مزایای پژوهش ها متاآنالیز در پرورش و اصلاح نژاد طیور می‌توان به قدرت آماری بالا، توانایی آن برای استخراج بیشتر اطلاعات جمعیت طیور، ارزیابی اثرات در زیرمجموعه‌های مختلف جمعیت‌های طیور و غلبه بر محدودیت‌های مرتبط با اندازه‌های کوچک نمونه اشاره کرد. استفاده مناسب از روش فراتحلیل در پژوهش ها مربوط به دام و طیور از تکرار کارهای غیرضروری ممانعت کرده و از دیدگاه کاهش هزینه و زمان، می‌تواند مفید واقع شود. با توجه به اهمیت برآورد فراسنجههای ژنتیکی صفات تولیدی و تولیدمثلی در مرغان تخمگذار و در نظر گرفتن این مهم که تاکنون پژوهش فراتحلیل جامعی برای بررسی فراسنجههای ژنتیکی این گونه صورت نگرفته است، لذا هدف از مطالعه حاضر استفاده از روش متاآنالیز برای برآورد میانگین وزنی فراسنجههای ژنتیکی صفات مورد نظر از طریق تجمیع نتایج پژوهشهای مختلف است.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش برای جمعآوری دادهها از پایگاههای بینالمللی و فارسیGoogle scholar, Scopus, Web of Science, PubMed, Science direct, Magiran, Irandoc, SID استفاده شد. فرایند جستجو در پایگاههای ذکر شده با استفاده از کلید واژههای: ژنتیک، فنوتیپ، وراثتپذیری، همبستگی، صفات تولیدی، بلوغ جنسی، تعداد تخم، وزن تخم، مرغ تخمگذار و ترکیب احتمالی آنها انجام شد. در ابتدا پژوهش های که در پایگاههای اطلاعاتی مختلف مورد جستجو، تکرار شده بودند از مطالعه حذف شدند. سپس فهرستی از عناوین تمام مقالات باقیمانده تهیه شد. در مرحله اول یعنی غربالگری، عنوان و چکیده مقالات باقیمانده به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و مقالات غیرمرتبط حذف شدند. در مرحله دوم یعنی ارزیابی شایستگی پژوهش ها، متن کامل مقالات مرتبط احتمالی باقیمانده از مرحله غربالگری، مورد بررسی قرار گرفت. مقالات بدست آمده از جستجوی پایگاههای اطلاعاتی مختلف شامل ۱۵۲ مقاله بود که از این تعداد در نهایت ۳۳ مقاله مربوط به سالهای ۱۳۶۰تا ۱۴۰۰ وارد آنالیز شدند و تعداد ۱۱۹ مقاله که شامل موارد تکراری و فاقد داده بودند، حذف شدند. متاآنالیز فراسنجه های ژنتیکی صفات تولیدتخم و بلوغ در مرغان تخمگذار با تجمیع نتایج 33 مقاله انجام شد. پس از بررسی شاخص I2 مشخص شدکه مقدار ناهمگنی در همه صفات مورد بررسی برای وراثتپذیری و همبستگیهای ژنتیکی و فنوتیپی بیش از 70% بود. لذا در این مطالعه از مدل اثرات تصادفی برای آنالیز دادهها استفاده شد. برای انجام آنالیز آماری و برآورد میانگین وزنی وراثتپذیری و همبستگیهای ژنتیکی و فنوتیپی صفات سن بلوغ جنسی، وزن بلوغ جنسی، تعداد تخم و وزن تخم، خطای استاندارد و دامنه اطمینان ۹۵ درصدی، از بسته نرم افزاری Comprehensive Meta-Analysis (version2) استفاده شد.
یافته‌ها: برطبق نتایج به‌دست آمده، بالاترین میانگین وزنی وراثتپذیری مربوط به صفت وزن تخم (0/49) و بعد از آن صفت وزن بلوغ جنسی (0/36) است و کمترین مقدار وراثتپذیری مربوط به صفت تعداد تخم (0/29) بود. بالاترین میانگین وزنی همبستگیهای ژنتیکی مثبت بین صفات وزن بلوغ جنسی با وزن تخم (0/53) می‌باشد و بعد از آن بین صفات سن بلوغ جنسی و وزن بلوغ جنسی (0/31) بوده است، هچنین بالاترین همبستگی ژنتیکی منفی بین صفات تعداد تخم با وزن تخم (0/36-) و پس از آن بین صفات سن بلوغ جنسی با تعداد تخم (0/25-) بدست آمد. بالاترین میانگین وزنی همبستگیهای فنوتیپی مثبت بین صفات وزن بلوغ جنسی و وزن تخم (0/24) و بعد از آن بین صفات سن بلوغ جنسی و وزن بلوغ جنسی (0/19) برآورد شد، همچنین بالاترین همبستگی های فنوتیپی منفی بین صفات تعداد تخم با وزن تخم (0/18-) و پس از آن بین صفات سن بلوغ جنسی با تعداد تخم (0/16-) به‌دست آمد. مقایسه حدود اطمینان 95 درصدی حاصل از نتایج متاآنالیز و دامنه تغییرات ذکر شده در مقالات برای همه فراسنجه های ژنتیکی صفات مورد بررسی نشان داد که تجمیع نتایج پژوهش ها سبب کاهش قابل توجه در این محدوده شده است. به عنوان مثال دامنه تغییرات وراثتپذیری مقالات در مورد صفت سن بلوغ جنسی در دامنه 56/0-045/0 قرار داشت، در حالیکه پس از تجمیع نتایج توسط روش متاآنالیز، حدود اطمینان 95 درصدی وراثتپذیری این صفت به 0/38-0/31 کاهش یافت. همچنین مقایسه خطای استاندارد متاآنالیز صفات مورد نظر با دامنه خطای استاندارد پژوهش ها مختلف نشان داد که تجمیع نتایج پژوهش ها مختلف، باعث کاهش شدید خطای استاندارد همه فراسنجه های ژنتیکی صفات مورد بررسی شده است، به عنوان مثال، خطای استاندارد وراثتپذیری صفت وزن تخم در پژوهش ها مستقل در دامنه ۱۸/۰-۰۷۱/۰ بوده ولی با روش متاآنالیز به 0/4۰/۰ کاهش یافته است.
نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت که تجمیع نتایج پژوهش ها مختلف و تجزیه آنها باعث کاهش قابل توجه حدود اطمینان 95 درصدی و کاهش خطای استاندارد و افزایش صحت نتایج حاصله میشود. با توجه به اهمیت تخمین فراسنجه های ژنتیکی دقیق برای بهبود صفات اقتصادی در برنامههای اصلاحی، برآوردهای گزارش شده در مطالعه حاضر برای استفاده در برنامههای اصلاحی در مواقعی که تخمین فراسنجه های ژنتیکی دقیق برای صفات مهم اقتصادی در مرغان تخمگذار قابل حصول نیست، مناسب است، لذا با اطمینان بیشتری می‌توان نتایج پژوهش ها متاآنالیز را در مقایسه با نتایج پژوهش ها انفرادی در برنامههای اصلاح نژادی استفاده کرد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
