1- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان، دانشگاه محقق اردبیلی
2- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده: (31 مشاهده)
مقدمه و هدف: گامه پیش از شیرگیری یک دوره حیاتی در زندگی ماده‌های جایگزین در گله‌های گاو شیری است زیرا گوساله‌های شیری در این دوره در برابر بیماری حساس‌تر هستند. به طورکلی وضعیت سلامت گوساله‌های شیرخوار بر رشد، کارایی تولیدمثلی و نیز تولید شیر آتی آن‌ها تاثیر زیادی دارد. بنابراین، مدیریت مناسب پرورش گوساله در کاهش هزینه‌ها و سودآوری واحدهای پرورش گاو شیری اهمیت زیادی دارد. یکی از مشکلات مربوط به پرورش گوساله‌ها حساسیت بالای آن‌ها به اسهال است که باعث افزایش مصرف آنتی بیوتیک و تاخیر در رشد آن‌ها می‌شود. استفاه از آنتی بیوتیک‌ها در دوزهای پایین‌تر سبب کاهش وقوع بیماری و نیز افزایش رشد دام می‌شود اما به دلیل مقاومت دارویی استفاده از آن‌ها ممنوع اعلام شده است. گیاهان دارویی به عنوان ترکیبات ایمن و با اثرات جانبی کمتر برای درمان بیماری‌های مختلف مورد توجه محققین قرار گرفته‌اند. سیاه دانه به دلیل داشتن مقدار مناسبی از انرژی و پروتئین گزینه مناسبی برای افزودن به جیره دام‌ها به شمار می‌رود، همچنین ترکیبات بیواکتیو موجود در آن دارای اثرات ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی، بهبود دهنده سیستم ایمنی و فرآیند هضم و جذب در دستگاه گوارش هستند. اثرات مفید افزودن سیاه دانه به جیره حیوانات مزرعه‌ای در مطالعات گذشته گزارش شده است. بنابراین، این پژوهش نیز با هدف بررسی اثر افزودن سیاه دانه به شیر مصرفی روزانه و بررسی عملکرد رشد و سلامت گوساله‌های شیرخوار هلشتاین در دوره پیش از شیرگیری انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش 32 راس گوساله نر هلشتاین با میانگین وزنی 92/1 ± 37/39 کیلوگرم از روز سوم تولد به صورت تصادفی به 4 گروه تیماری شامل شاهد (CON، بدون افزودنی)، NSP2 (2 گرم پودر سیاه دانه در روز)، NSP4 (4 گرم پودر سیاه دانه در روز)، NSP6 (6 گرم پودر سیاه دانه در روز) تقسیم شدند. گوساله‌ها در جایگاه‌ها انفرادی نگهداری شدند و شیردهی روزانه و شیرگیری (روز 65ام) طبق برنامه رایج در گاوداری صورت گرفت. داده‌های مربوط به مصرف خوراک روزانه (تفاضل بین خوراک ریخته شده و خوراک باقیمانده)، نمره وضعیت مدفوع (نمره 1 = طبیعی، نمره 2= نرم تا شل، نمره 3 = شل تا آبکی، نمره 4 = آبکی همراه با مخاط و اندکی خون و نمره 5 = آبکی همراه با مخاط و خون)، نمره وضعیت ظاهری (نمره 1 = طبیعی و هوشیار، نمره 2 =گوش‌ها افتاده، نمره 3 = گوش‌ها و سر افتاده، چشم‌ها کدر و اندکی بی حال، نمره 4 = گوش‌ها و سر افتاده، چشم‌ها کدر و نمره 5 = به شدت بی حال) و نیز دمای راست روده (قرار دادن تب‌سنج به مدت یک دقیقه در راست‌روده) به صورت روزانه تا انتهای آزمایش جمع‌آوری شد. وزن بدن هر10 روز یکبار اندازه‌گیری شد و بازدهی خوراک بر اساس فرمول میانگین افزایش وزن روزانه (گرم) تقسیم بر میانگین ماده خشک مصرفی کل (گرم) در انتهای آزمایش محاسبه شد. داده‌های این آزمایش ابتدا وارد نرم افزار اکسل شده و مرتب سازی صورت گرفت. از مدل داده‌های تکرار شونده (رویه میکسد) برای ارزیابی عملکرد رشد، از مدل رگرسیون لجستیک (رویه گلایمیکس) برای مقایسه شانس وقوع اسهال (نمره 3 و به بالا)، وضعیت ظاهری ضعیف (نمره 2 و به بالا) و نیز دمای بدنی بالا (دمای 4/39 درجه سلسیوس و به بالا) و از مدل رگرسیون پواسن (رویه جین‌مد) نرم افزار SAS برای مقایسه شمار روزهای ابتلا به اسهال، دمای بالا و وضعیت ظاهری ضعیف در بین تیمارهای آزمایشی استفاده شد.
یافته‌ها: با جود افزایش 177 گرمی مصرف استارتر گوساله‌های تیمار 6 گرم سیاه دانه در روز نسبت به گروه شاهد، تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های تیماری در استارتر مصرف شده و نیز کل ماده خشک مصرفی مشاهده نشد. به هرحال، افزایش وزن (93/46 در برابر 66/37 کیلوگرم)، میانگین افزایش وزن روزانه (29/782 در برابر 71/627 گرم) و نیز بازدهی خوراک (55/0 در برابر 48/0) در گوساله‌های دریافت کننده 2 گرم سیاه دانه در روز نسبت به گروه شاهد به طور معنی‌داری بالاتر بود (05/0 > P). بین سایر گروه‌های آزمایشی (CON، NSP4 و NSP6) در فراسنجه‌های مذکور تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. همچنین استارتر مصرفی روزانه و ماده خشک مصرفی روزانه بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی‌داری نداشت (05/0 < P). سیاه دانه اثر معنی‌داری بر احتمال وقوع دمای بدنی بالا (دمای بدنی 4/39 و به بالا) و وضعیت ظاهری ضعیف (نمره 2 و به بالا) در گوساله‌های آزمایشی نداشت، اما احتمال وقوع اسهال (نمره 3 و به بالا) با بالارفتن سطح سیاه دانه افزایش یافت و گوساله‌هایی که سطح 4 یا 6 گرم سیاه دانه در روز را دریافت کرده بودند نسبت به گروه شاهد و گروه دریافت کننده 2 گرم سیاه دانه در روز، شانس وقوع اسهال بالاتری داشتند. این روند مشابه بین تیمارهای آزمایشی برای تعداد روزهای با دمای بدنی بالا، وضعیت ظاهری ضعیف و ابتلا به اسهال نیز تکرار شد.
نتیجه‌گیری: نتایج گرفته شده نشان داد که استفاده از سیاه دانه تاثیر مثبتی بر عمکلرد رشد گوساله‌های شیرخوار دارد، اما به نظر می‌رسد این اثر مثبت تنها در سطح 2 گرم سیاه دانه در روز قابل مشاهده است و سطوح بالاتر آن (4 و 6 گرم در روز) خاصیت ملینی دارند.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش 32 راس گوساله نر هلشتاین با میانگین وزنی 92/1 ± 37/39 کیلوگرم از روز سوم تولد به صورت تصادفی به 4 گروه تیماری شامل شاهد (CON، بدون افزودنی)، NSP2 (2 گرم پودر سیاه دانه در روز)، NSP4 (4 گرم پودر سیاه دانه در روز)، NSP6 (6 گرم پودر سیاه دانه در روز) تقسیم شدند. گوساله‌ها در جایگاه‌ها انفرادی نگهداری شدند و شیردهی روزانه و شیرگیری (روز 65ام) طبق برنامه رایج در گاوداری صورت گرفت. داده‌های مربوط به مصرف خوراک روزانه (تفاضل بین خوراک ریخته شده و خوراک باقیمانده)، نمره وضعیت مدفوع (نمره 1 = طبیعی، نمره 2= نرم تا شل، نمره 3 = شل تا آبکی، نمره 4 = آبکی همراه با مخاط و اندکی خون و نمره 5 = آبکی همراه با مخاط و خون)، نمره وضعیت ظاهری (نمره 1 = طبیعی و هوشیار، نمره 2 =گوش‌ها افتاده، نمره 3 = گوش‌ها و سر افتاده، چشم‌ها کدر و اندکی بی حال، نمره 4 = گوش‌ها و سر افتاده، چشم‌ها کدر و نمره 5 = به شدت بی حال) و نیز دمای راست روده (قرار دادن تب‌سنج به مدت یک دقیقه در راست‌روده) به صورت روزانه تا انتهای آزمایش جمع‌آوری شد. وزن بدن هر10 روز یکبار اندازه‌گیری شد و بازدهی خوراک بر اساس فرمول میانگین افزایش وزن روزانه (گرم) تقسیم بر میانگین ماده خشک مصرفی کل (گرم) در انتهای آزمایش محاسبه شد. داده‌های این آزمایش ابتدا وارد نرم افزار اکسل شده و مرتب سازی صورت گرفت. از مدل داده‌های تکرار شونده (رویه میکسد) برای ارزیابی عملکرد رشد، از مدل رگرسیون لجستیک (رویه گلایمیکس) برای مقایسه شانس وقوع اسهال (نمره 3 و به بالا)، وضعیت ظاهری ضعیف (نمره 2 و به بالا) و نیز دمای بدنی بالا (دمای 4/39 درجه سلسیوس و به بالا) و از مدل رگرسیون پواسن (رویه جین‌مد) نرم افزار SAS برای مقایسه شمار روزهای ابتلا به اسهال، دمای بالا و وضعیت ظاهری ضعیف در بین تیمارهای آزمایشی استفاده شد.
یافته‌ها: با جود افزایش 177 گرمی مصرف استارتر گوساله‌های تیمار 6 گرم سیاه دانه در روز نسبت به گروه شاهد، تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های تیماری در استارتر مصرف شده و نیز کل ماده خشک مصرفی مشاهده نشد. به هرحال، افزایش وزن (93/46 در برابر 66/37 کیلوگرم)، میانگین افزایش وزن روزانه (29/782 در برابر 71/627 گرم) و نیز بازدهی خوراک (55/0 در برابر 48/0) در گوساله‌های دریافت کننده 2 گرم سیاه دانه در روز نسبت به گروه شاهد به طور معنی‌داری بالاتر بود (05/0 > P). بین سایر گروه‌های آزمایشی (CON، NSP4 و NSP6) در فراسنجه‌های مذکور تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. همچنین استارتر مصرفی روزانه و ماده خشک مصرفی روزانه بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی‌داری نداشت (05/0 < P). سیاه دانه اثر معنی‌داری بر احتمال وقوع دمای بدنی بالا (دمای بدنی 4/39 و به بالا) و وضعیت ظاهری ضعیف (نمره 2 و به بالا) در گوساله‌های آزمایشی نداشت، اما احتمال وقوع اسهال (نمره 3 و به بالا) با بالارفتن سطح سیاه دانه افزایش یافت و گوساله‌هایی که سطح 4 یا 6 گرم سیاه دانه در روز را دریافت کرده بودند نسبت به گروه شاهد و گروه دریافت کننده 2 گرم سیاه دانه در روز، شانس وقوع اسهال بالاتری داشتند. این روند مشابه بین تیمارهای آزمایشی برای تعداد روزهای با دمای بدنی بالا، وضعیت ظاهری ضعیف و ابتلا به اسهال نیز تکرار شد.
نتیجه‌گیری: نتایج گرفته شده نشان داد که استفاده از سیاه دانه تاثیر مثبتی بر عمکلرد رشد گوساله‌های شیرخوار دارد، اما به نظر می‌رسد این اثر مثبت تنها در سطح 2 گرم سیاه دانه در روز قابل مشاهده است و سطوح بالاتر آن (4 و 6 گرم در روز) خاصیت ملینی دارند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |